Filozofia domów pasywnych

Czy tylko domy pasywne są energooszczędne? Jak ograniczyć koszty przyszłej eksploatacji budynku już na etapie projektu i budowy?

 W odpowiedzi na Wasze zapytania o porady dotyczące budowy domu energoefektywnego, zdecydowaliśmy się zsyntetyzować pytania i udzielić możliwe wyczerpującej odpowiedzi ułatwiające analizę i podjęcie decyzji na etapie zakupu działki i w trakcie realizacji budowy.  Nasza filozofia ?misja: optymalizacja? to nie tylko płacić mniej na etapie inwestycji, ale także optymalizować przyszłe koszty eksploatacji budynku. Podejmując jedną z najważniejszych decyzji w życiu warto patrzeć z perspektywy swojego portfela. A więc jak budować i na co zwrócić uwagę w przypadku swojego wymarzonego domu?
 
Tytułem wstępu
    

 Jesteśmy opóźnieni o ok. 15 lat jeśli chodzi o mentalność, poziom edukacji i  świadomość budownictwa energooszczędnego. Dotyczy to edukacji architektów, firm prowadzących  prace budowlane, a przede wszystkim edukacji klientów. W Polsce panuje kompletny brak zrozumienia globalnego wymiaru oszczędności energii, i bagatelizowany jest fakt, że w skali kraju aż 40 % zużytej energii cieplnej dotyczy gospodarstw domowych ⁽¹⁾.  Dopiero od niedawna mozolnie nadrabiamy braki wiedzy i zaczynamy naśladować Niemców lub Austriaków,  gdzie dom traktuje się jak system naczyń połączonych. Od niedawna w Polsce tworzone są przepisy określające  standardy energetyczne, ale nadal brakuje realnego prawnego i finansowego wsparcia dla inwestorów  w zakresie ekologicznych i energooszczędnych rozwiązań w budynkach budowanych lub remontowanych. A projektowanie efektywnych energetycznie budynków  jest zagadnieniem interdyscyplinarnym i konieczne jest zaangażowanie grupy doświadczonych specjalistów składającej się z architekta, projektanta instalacji wewnętrznych oraz specjalisty energetycznego. Dlatego serdecznie zapraszamy do lektury niniejszego artykuły, który w kilku częściach i możliwie syntetycznie podpowie co wg energo-skaner.pl  jest istotne na etapie planowania budowy, jej realizacji oraz przyszłej eksploatacji budynku.

Energooszczędny, niskoenergetyczny czy może budynek pasywny?

W ostatnich latach widoczne jest zainteresowanie inwestorów budownictwem energooszczędnym i pasywnym. Powodami są stale rosnące ceny mediów, rosnąca świadomość ekologiczna, a także taniejące z każdym rokiem coraz lepsze materiały izolacyjne, stolarka okienna oraz  urządzenia np. rekuperatory do zastosowań w budynkach jednorodzinnych.  Coraz popularniejsze jest stosowanie kolektorów słonecznych, pomp ciepła czy kominków z płaszczem wodnym.

To  jak sklasyfikowany ⁽²⁾ zostanie nasz budynek zależne jest od szeregu czynników wpływających na energochłonność, w dużym stopniu od użytych materiałów i zastosowanych rozwiązań.  Budowa budynku pasywnego obwarowana jest szczegółowymi wymaganiami, których spełnienie może oznaczać wzrost kosztu inwestycji od 15-30% , co przełoży się na  okres zwrotu od 15-35 lat. A więc czy  warto już dziś skłonić się ku budowie domu pasywnego?

Rysunek 1: Klasyfikacja energetyczna budynków

Filozofia domu pasywnego to zapewnienie mieszkańcom komfortu cieplnego bez tradycyjnej instalacji grzewczej lub klimatyzacyjnej. W praktyce jednak na terenie Europy Środkowej realizacja tego warunku bywa bardzo trudna do spełnienia, nawet pomimo zastosowania materiałów budowlanych i izolacyjnych dedykowanych do tego typu budynków. Jednakże uważamy, że bez znaczenia czy nasz wymarzony dom będzie nazywał się pasywnym czy energooszczędnym, to budownictwo tego typu ma wiele części wspólnych w zakresie filozofii budowli i  warto to rozważyć na etapie zakupu działki, projektu jak i samej inwestycji. 

Filozofia domów oszczędnych, czyli niuanse na które warto zwrócić uwagę.

Planując budowę swojego wymarzonego domu warto zwrócić uwagę na kilka aspektów już na etapie wyboru działki, projektu budynku oraz wykonać pewne działania podczas budowy i początkowego okresu zamieszkania.

•      Wybór działki budowlanej ? mając wpływ na wybór działki pod przyszłą zabudowę należy poszukiwać parceli z odsłonięta stroną południową, której nie przesłania (lub nie będzie w przyszłości)  inny budynek ograniczający dostęp do światła słonecznego. Warto tez zwrócić uwagę czy możliwe będzie posadowienie budynku wzdłuż osi wschód-zachód, bo nawet niewielkie odchylenie południowej fasady od tej osi niekorzystnie wpłynie na możliwość wykorzystania światła słonecznego

 

•      Bryła budynku - każda dodatkowa ściana zewnętrzna to miejsce potencjalnych strat ciepła. Dlatego mając na uwadze efektywność energetyczną należy wybierać projekty domów zbliżone do bryły sześcianu, ewentualnie z jedno- lub w ostateczności dwuspadowym dachem. Wskazane byłoby także, aby jedna z płaszczyzn dachu skierowana była na stronę południową co pozwoli maksymalnie wykorzystać energię słoneczną w przypadku instalacji solarnych lub fotowoltaicznych.  Wskazanym elementem architektury budynku są okapy ograniczające nadmierną penetrację promieniowania słonecznego do wnętrza budynku. Odpowiednio zaprojektowane okapy okienne zatrzymają promieniowanie słoneczne w lecie, gdy słońce znajduje się wysoko na nieboskłonie. Zimą wysunięty okap nie stanowi bariery dla promieniowania słonecznego, gdyż słońce porusza się nisko nad horyzontem ⁽³⁾. 

                                                                                                                                                                         Rysunek 2:  Okapy to element architektury słonecznej

•  Rozmieszczenie pomieszczeń - od strony południowej powinien znajdować się pokój dzienny i jadalnia, natomiast garderoba, garaż, spiżarnia i pomieszczenie gospodarcze (np. kotłownia) należy umieszczać od strony północnej - tak aby tworzyły strefę buforową.  Doskonale sprawdzi się także łazienka po środku budynku, gdyż w tym pomieszczeniu powinna panować najwyższa temperatura, która będzie przenikać do pomieszczeń sąsiadujących, a nie na zewnątrz.

 

• Okna i przeszklenia - największe przeszklenia, pozyskujące ciepło od promieniowania słonecznego, powinny się znaleźć od strony południowej. Jednocześnie należy ograniczać przeszklenia ze strony północnej. Ograniczać nie oznacza jednak rezygnować z zapewnienia dostępu do światła dziennego i pozbawiać się  walorów estetycznych oraz użytkowych okien, bo w pomieszczeniu przeznaczonym na pobyt ludzi stosunek powierzchni okien (liczonej w świetle ościeżnic) do powierzchni podłogi powinien wynosić co najmniej 1:8 ⁽⁴⁾. Przy okazji zakupu okien warto zwrócić uwagę na jakość wykonania konstrukcji oraz ilość przeszkleń. Doskonałym wyborem na długie lata (zachęcamy do wykonania stosownej analizy)  może okazać się droższe okno z potrójnym szkleniem z powłoką niskoemisyjną⁽⁵⁾. Tego typu okna stosowane są z powodzeniem w domach pasywnych w klimacie chłodnym, gdyż ułatwiają pozyskanie ciepła od Słońca w okresie zimy, jednocześnie ograniczając straty ciepła np. przez promieniowanie.  

Rysunek 3: Zasada ograniczania strat w oknie.

•      Projekt zieleni ⁽⁶⁾ -  ten drobny i często zaniedbywany szczegół ma istotny wpływ na bilans energetyczny budynku i pozwala odnieść wymierne korzyści finansowe, a także poprawić komfort użytkowania budynku. Zasadzenie od strony południowej drzew liściastych może być korzystne latem, dając zacienienie i ograniczając zyski ciepła od słońca i przegrzewanie pomieszczeń. Zimą, po zgubieniu liści promienie słoneczne bez trudu będą przedostawać do budynku. Od strony północnej powinny znaleźć się drzewa iglaste, które osłaniają budynek od wiatru niezależnie od pory roku. Wiatr niekorzystnie wpływa na przejmowanie ciepła na zewnętrznej ścianie budynku co przekłada się na zwiększone straty ciepła. 

•      Mechaniczna wentylacja nawiewno-wywiewna - od kilku lat można zaobserwować wzrost  popularności tego rodzaju wentylacji nawet w budynkach jednorodzinnych. Zastosowanie tego typu rozwiązania pozwala ograniczyć straty ciepła, szczególnie przy zastosowaniu wymiennika gruntowego, a także możliwa jest lepsza kontrola procesu wymiany powietrza. W bardzo szczelnych budynkach koniecznym może się okazać wsparcie ukierunkowanej wymiany powietrza, co także jest realizowane w tym wariancie. Świeże powietrze poprzez kratkę nawiewną zostaje doprowadzone bezpośrednio do pokoi dziennych lub sypialni. Ciepłe i zanieczyszczone powietrze usuwane jest z kuchni i łazienek, gdzie umieszczone są kratki wywiewne. Decydując się na to rozwiązanie należy mieć jednak na uwadze miejsce jej montażu z uwagi na odgłosy ciągle pracującej instalacji. 

                                  Rysunek 4: Uproszczony schemat działania odzysku ciepła.

•      Zastosowanie odnawialnych źródeł energii  do podgrzewu ciepłej wody-  zapewnienie doskonałej izolacyjności cieplnej budynku dzięki użyciu dobrych materiałów, a być może także zastosowanie instalacji wentylacyjnej nawiewno-wywiewnej z odzyskiem ciepła sprawia, że najbardziej energochłonnym procesem może stać się podgrzew wody. Energo-skaner ma autorski i skuteczny pomysł z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii na ograniczenie i tej wielkości 

Możemy przytaczać różne argumenty dotyczące kwestii środowiskowych, ekologii, wysokości emisji itd. Jednak podejmując jedną z najważniejszych decyzji w życiu, której konsekwencje będziesz ponosił przez lata, patrz przede wszystkim z perspektywy twojego portfela. Krótko mówiąc, wybór wszelkich rozwiązań energooszczędnych musi mieć uzasadnienie ekonomiczne ? taka inwestycja musi się Tobie po prostu opłacać.  Dlatego zapraszamy do współpracy, nawet gdy Twój wymarzony dom jest na etapie marzeń i planów ? zadbaj o swoją optymalną przyszłość.
                                Zespół energo-skaner.pl
 

_{⁽¹⁾ http://www.budynkipasywne.pl/modules.php?op=modload&name=PagEd&file=index&topic_id=11&page_id=218}

_{⁽²⁾ http://www.eko-budujacy.planergia.pl/poradnik/artykul/dlaczego-budowac-energooszczednie}

_{⁽³⁾ http://www.ibp.com.pl/Portals/IBP/docs/Marcin/Ogolna_koncepcja_budynku_pasywnego. pdf}

 _{(4)  Zgodnie z "Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 roku dotyczącym warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie"}

  _{(5) Zdjęcie pochodzi ze strony oknaidrzwib2b.pl/wydarzenia/z-firm/687-okna-w-budownictwie-pasywnym}

  _{(6) http://www.ibp.com.pl/Portals/IBP/docs/Marcin/Ogolna_koncepcja_budynku_pasywnego.pdf}